Τρόποι εξόδου από τη βία

Ενδοοικογενειακή βία – Τί είναι αυτό;

Η ενδοοικογενειακή βία υπάρχει, αν μέσα σε μια οικιακή κοινωνία ασκείται βία. Είναι επίσης ενδοοικογενειακή βία, αν μια οικιακή κοινωνία διαλύεται ή προηγήθηκε ένας χωρισμός. Η πράξη βίας δεν πρέπει απαραίτητα να γίνει στην κοινή κατοικία.

Η ενδοοικογενειακή βία είναι ιδιαίτερα επιβαρυντική στο σωματικό και ψυχικό επίπεδο, γιατί γίνεται στο χώρο που θεωρείται από την κοινωνία ότι παρέχει προστασία και ασφάλεια – στο σπίτι – και ασκείται από έναν ενήλικα, με τον οποίο υπάρχει σχέση εμπιστοσύνης. Μπορεί να εκφραστεί με μια ή περισσότερες μορφές από βίαιες πράξεις, οι οποίες πραγματοποιούνται η μία μετά την άλλη ή ακόμα και ταυτόχρονα από το βίαιο άτομο.

Ανάλογα την περίσταση, διαφέρει ο τρόπος που καταλαβαίνει κάποιος την ενδοοικογενειακή βία. Από νομική άποψη υπάρχει ένας συγκεκριμένος όρος, ο οποίος διαμορφώθηκε κυρίως από το Ποινικό Δίκαιο και το Νόμο Προστασίας κατά της Βίας (περισσότερα σχετικά εδώ). Εκτός από αυτό υπάρχει και μια ψυχοκοινωνική κατανόηση της ενδοοικογενειακής βίας, η οποία είναι πιο ολοκληρωμένη. Στη συνέχεια θα αναλύσουμε σε βάθος την ευρύτερη έννοια της ενδοοικογενειακής βίας.

Διαχωρισμός γίνεται ανάμεσα στις παρακάτω μορφές: ψυχολογική βία, σωματική βία, σεξουαλική βία, οικονομική βία, κοινωνική βία και ψηφιακή βία, όπως επίσης και καταδίωξη, δηλαδή η στενή και συνεχή παρακολούθηση (Stalking). Από νομική άποψη μέχρι στιγμής θεμελιώνεται η προστασία για σωματική, σεξουαλική και ψυχική βία, όπως επίσης και για τη βία που ασκείται με την καταδίωξη (Stalking).

Ψυχολογική βία: Η ψυχολογική βία γίνεται ή λεκτικά π.χ. με δυνατές φωνές, προσβολές, με απειλές για θάνατο ή αυτοκτονία κτλ. Ή σε συνδιασμό με πράξεις ελέγχου, οι οποίες δημιουργούν ανασφάλεια στα θύματα και π.χ. σκοπεύουν να τα φοβίσουν ή να τα τρομάξουν. Η ψυχολογική βία έχει συνέπειες.
Σωματική βία: Η σωματική βία περιέχει πράξεις βίας, οι οποίες κατατάσσονται συχνότερα στην κατηγορία της ενδοοικογενειακής βίας και λόγω των σωματικών τραυματισμών είναι εμφανής. Εδώ ανήκουν π.χ. χτυπήματα, κλωτσιές, το πέταγμα αντικειμένων, το πνίξιμο στο λαιμό κτλ. Η σωματική βία μπορεί εκτός από επίκαιρους τραυματισμούς να οδηγήσει σε χρόνιες ασθένειες, όπως επίσης και σε ψυχικά και ψυχοσωματικά προβλήματα. Σύμφωνα με τη στατιστική της Γερμανικής Εγκληματολογικής Υπηρεσίας 2020, το λιγότερο κάθε τρίτη μέρα σκοτώνονταν μια γυναίκα από τον σύντροφό της, ή από τον πρώην σύντροφό της.
Σεξουαλική βία: Όταν θέλουμε να εξηγήσουμε την σεξουαλική βία στις σχέσεις, εννοούμε εδώ τις σεξουαλικού περιεχομένου προσβολές, τον εξαναγκασμό σε σεξουαλικές πρακτικές χωρίς τη θέληση του άλλου μέχρι και το βιασμό. Αυτά θεωρούνται ποινικά αδικήματα και καταγράφονται στον Ποινικό Κώδικα §177 StGb.
Οικονομική βία: Οικονομική βία σημαίνει άνιση δυνατότητα κατοχής οικονομικών μέσων και εκμετάλλευση της οικονομικής υπεροχής σε μια σχέση. Περιγράφει παραδείγματος χάριν περιπτώσεις, στις οποίες η γυναίκα* δεν έχει δικό της εισόδημα και ο σύντροφός της δεν της δίνει επαρκή χρηματικά μέσα ή εισόδημα ή κρατά ή ελέγχει μυστικά τα έσοδα, τα περιουσιακά στοιχεία και τα έξοδα. Υπάρχει όμως και περίπτωση η γυναίκα* αυτή να μην επιτρέπεται να εργάζεται ή να πρέπει να παραδίνει το εισόδημα από την εργασία της. Επίσης μπορεί να της απαγορεύουν να έχει δικό της τραπεζικό λογαριασμό ή να εξαναγκάζεται να υπογράφει για δάνειο, – ή για συμβόλαιο αγοραπωλησίας. Η οικονομική βία οδηγεί στην οικονομική εξάρτηση και δυσκολεύει τη διαδικασία χωρισμού.
Κοινωνική βία: Η κοινωνική βία περιλαμβάνει όλες τις πράξεις που ελέγχουν τις προσωπικές επαφές (κλείδωμα μέσα στο σπίτι, απαγόρευση επαφών, απαγόρευση περαιτέρω εκπαίδευσης και εργασίας) με αποτέλεσμα την κοινωνική απομόνωση.
Ψηφιακή βία: Η ψηφιακή βία περιλαμβάνει όλες τις πράξεις που οδηγούν στον ψηφιακό έλεγχο της γυναίκας* στην οποία ασκείται βία, όπως και στις επαφές της (παρακολούθηση, μόνιμος τηλεφωνικός έλεγχος, παρακολούθηση προφίλ κίνησης, κτλ.).
Καταδίωξη (Stalking): Η καταδίωξη αναφέρεται στην αδιάκοπη παρενόχληση και στην απειλή μέσω ενός ατόμου με καταδίωξη και παραμόνευση, τηλεφωνική, ηλεκτρονική και SMS τρομοκρατία. Η καταδίωξη θεωρείται ποινικό αδίκημα και καταγράφεται στον Ποινικό Κώδικα §238 StGb.
Παραμέληση: Ακόμα και η αδράνεια ως μορφή παραμέλησης είναι μια μορφή βίας. Για τη συναισθηματική, καθώς και τη σωματική παραμέληση, υπάρχει ένας επαναλαμβανόμενος τρόπος συμπεριφοράς ενός ατόμου εμπιστοσύνης, που αποτυγχάνει να καλύψει τις ψυχικές και σωματικές θεμελιώδεις ανάγκες ενός παιδιού (στην πρώιμη παιδική ηλικία) ή ενός ατόμου με ειδικές ανάγκες/ανάγκες μόνιμης περίθαλψης– όπως ασφάλεια, συναισθηματική, κοινωνική και σωματική υποστήριξη, νοητική διέγερση, σεβασμό -. Εδώ, το άτομο που θα υποστηριχθεί αιστάνεται ότι είναι ανεπιθύμητο, άχρηστο, μη αγαπητό και/ή μη απαραίτητο.
Δομική βία: Ένα άλλο επίπεδο είναι αυτό της δομικής βίας. Περιλαμβάνει μειονεκτικές κοινωνικές και οικονομικές συνθήκες. Στη δομική βία ανήκουν όλες οι μορφές της διάκρισης, όπως η άνιση κατανομή εισοδήματος και πόρων, άνισες ευκαιρίες μόρφωσης και άνισο προσδόκιμο ζωής. Η δομική βία ασκείται σε γυναίκες σε διάφορους βαθμούς, γυναίκες που βιώνουν πολλαπλές διακρίσεις (όπως π.χ φτώχεια, αναπηρίες) και έχουν περισσότερα εμπόδια να ξεπεράσουν.
Συνέπειες για τα παιδιά: Παιδιά που βιώνουν να υποτιμάται η μητέρα τους, να απειλείται ή να ξυλοκοπείται από τον πατέρα τους ή τον (πρώην) σύντροφό της, πολύ συχνά κουβαλούν μέσα τους ψυχικά και σωματικά κατάλοιπα για παράδειγμα έλλειψη ύπνου ή δυσκολίες συγκέντρωσης. Οι συνέπειες διαφέρουν, ανάλογα με την ηλικία της πρώτης βίαιης εμπειρίας, την διάρκειά της και την έντασή της, το φύλο και τη σχέση του παιδιού με τους ενήλικες. Σημαντικό ρόλο παίζουν ακόμα και άλλα υποστηρικτικά άτομα που ανήκουν στο άμεσο κοινωνικό περιβάλλον.